Định nghĩa bại não trẻ em.
Bại não trẻ em là thuật ngữ chỉ một nhóm tình trạng bệnh lý gây nên bởi tình trạng tổn thương não bộ không tiến triển theo thời gian, gây nên bởi các nguyên nhân trước sinh, trong và sau sinh cho đến dưới 5 tuổi. Bại não gây ra tình trạng đa tàn tật về vận động, tinh thần, giác quan và hành vi... để lại hậu quả nặng nề cho chính bản thân trẻ, gia đình mà còn ảnh hưởng tới sự phát triển kinh tế, xã hội.. Hiện vẫn chưa có phương pháo chữa trị hoàn toàn chứng bại não, nhưng phụ huynh có thể giúp trẻ cải thiện khả năng tiếp cận thế giới thông qua sự nỗ lực, kiên trì và các hoạt động cùng trẻ.
Bại não trẻ em có các dấu hiệu và triệu chứng sau
Người nhà bệnh nhi cần quan sát và nắm bắt các triệu chứng dưới đây sớm để kịp thời can thiệp, thì cơ hội phục hồi sẽ rất cao.
Dấu hiệu trẻ bị bại não giai đoạn sơ sinh:
- Trẻ có khả năng bú rất kém, đặc biệt là trẻ hay bị rụt hoặc thè lưỡi ra ngoài, đồng thời thường xuyên ị sặc sữa
- Trẻ có đầu to hoặc bé bất thường, kích thước đầu có thể tăng theo năm tháng, khớp sọ bị giãn rộng. Ngoài ra trẻ còn có khuôn mặt tròn, mắt xếch và lưỡi thì to, dày hơn bình thường
- Với những trẻ bị bại não thì thường có lưng, cổ yếu mềm nhũn, các khớp yếu. Không giữ được thăng bằng, đầu ngẩng lên chậm và không chắc. Ngoài ra nếu bị nằm ở một tư thế nhất định thì khi ngửa cổ, ưỡn lưng hoặc chi xoắn vặn các khớp, cơ sẽ bị co cứng và kích thích.
- Tâm lý bị rối loạn: Trẻ thường có biểu hiện quấy khóc nhiều, la hét khi bị kích thích hoặc không nhạy bén, kém linh hoạt. Cần phải theo dõi kỹ hơn biểu hiện này bởi nó không rõ ràng và rất dễ bị nhầm lẫn.
- Thần kinh bị rối loạn: Ngoài những dấu hiệu trẻ bị bại não kể trên thì thần kinh bị rối loạn, kém linh hoạt, quấy khóc nhiều hoặc có thể li bì…cũng là biểu hiện của bệnh bại não
Dấu hiệu trẻ lớn bị bại não:
- Dáng đi thay đổi: Trẻ bị đi lệch, hai đầu gối có thể chụm khép chặt vào nhau, kèm theo bị co cứng các cơ. Trẻ chỉ đứng trên các đầu ngón chân, duỗi cứng hai bàn chân hoặc đi bằng 2 mũi chân, xiêu vẹo và dễ bị ngã.
- Trẻ biết đi muộn hơn so với những trẻ khác, thường đi lạch bạch, bàn chân phẳng. Ngoài ra trẻ còn chậm hơn so với các trẻ khác trong giai đoạn lẫy, bò, đứng, ngồi.
- Trẻ ít có nhận thức trong việc phân biệt người lạ, quen, không thể biểu lộ tình cảm, chậm nói, không thể gọi hoặc phát hiện tiếng động.
- Tâm lý bị rối loạn: Trẻ thường có biểu hiện quấy khóc nhiều, la hét khi bị kích thích hoặc không nhạy bén, kém linh hoạt. Cần phải theo dõi kỹ hơn biểu hiện này bởi nó không rõ ràng và rất dễ bị nhầm lẫn.
Bại não trẻ em có thể do các nguyên nhân.
-
Mẹ bị nhiễm trùng trong thời kỳ mang thai: Một số nhiễm trùng thường gặp: rubella, virus cự bào (nhiễm trùng do siêu vi trùng nhẹ) và toxoplasmosis (nhiễm trùng do ký sinh trùng nhẹ). Dẫn đến nguy cơ gây tổn thương não của bào thai và gây bại não sau này.
-
Bào thai bị thiếu khí não: Có thể do chức năng nhau thai bị giảm sút hoặc bị bóc tách khỏi thành tử cung trước khi sinh, làm giảm lượng ô-xy cung cấp cho bào thai.
-
Do sinh non: Những đứa trẻ sinh non có nguy cơ xuất huyết não rất cao gây tổn thương các tổ chức đang phát triển của não.
-
Các biến chứng trong quá trình chuyển dạ và sinh nở.
-
Những dị tật bẩm sinh khác: Bất thường về cấu trúc não, bệnh di truyền, nhiễm sắc thể bất thường, và những dị tật cơ thể khác cũng làm tăng nguy cơ mắc bệnh bại não.
Đối tượng có nguy cơ mắc phải bại não trẻ em.
Có rất nhiều yếu tố nguy cơ bị bệnh bại não, chẳng hạn như bị chấn thương hoặc nhiễm trùng trong giai đoạn thai kỳ, trẻ bị thiếu oxy khi ở trong tử cung, trẻ bị chấn thương hoặc nhiễm trùng trong những năm đầu đời.
Xét nghiệm và chẩn đoán bại não trẻ em
Các bác sĩ sẽ khám lâm sàng và kiểm tra các cử động của con bạn. Bác sĩ cũng có thể yêu cầu thực hiện một số xét nghiệm để bác sĩ xác định bệnh, bao gồm cả chụp cắt lớp CT và chụp cộng hưởng từ MRI não, siêu âm và xét nghiệm đo dẫn truyền thần kinh để biết được thông tin về tổn thương não. Các bác sĩ chuyên khoa thường nhận biết được trẻ bị bại não tầm sau 6 tháng tuổi, cha mẹ cần lưu ý tình trạng của trẻ và đưa trẻ đi phục hồi sớm.
Điều trị bại não trẻ em hiệu quả
Các tổn thương của não muốn được chữa lành hoàn toàn dường như là điều không thể, nhưng chúng ta có thể giúp trẻ nâng cao khả năng tiếp xúc với thế giới thông qua việc phục hồi chức năng nhờ sự hỗ trợ từ gia đình và những người xung quanh bằng phương pháp: vật lý trị liệu (PT), trị liệu vận động (OT), tư vấn tâm lý và phẫu thuật.
- Vật lý trị liệu giúp trẻ em phát triển cơ bắp khỏe mạnh hơn và có thể thực hiện các động tác như đi bộ, ngồi, và giữ thăng bằng. Các loại thiết bị đặc biệt, chẳng hạn như niềng răng và nẹp, cũng có thể giúp ích cho trẻ.
- Với trị liệu vận động, trẻ sẽ phát triển được các kỹ năng vận động, chẳng hạn như bé biết tự mặc quần áo, tự xúc và ăn thức ăn và tập viết.
- Trị liệu ngôn ngữ sẽ giúp trẻ học được kỹ năng nói. Gia đình nên đưa trẻ đến các trường học đặc biệt hoặc các dịch vụ xã hội được thiết kế đặc biệt dành riêng cho trẻ bại não để trẻ phát triển và điều trị tốt hơn.
Mặc dù đây là bệnh kéo dài suốt đời nhưng cũng không diễn tiến tăng nặng, nhưng không làm suy giảm tuổi thọ của trẻ. Điều quan trọng nhất là gia đình cần luôn ở bên cạnh trẻ, sẵn sàng hỗ trợ và động viên trẻ vượt qua các trở ngại. Nếu điều trị tốt, trẻ vẫn có khả năng học tập và sinh hoạt với cộng đồng.
Phương pháp phòng ngừa hiệu quả
-
Không kết hôn cận huyết.
-
Bà mẹ trên 35 tuổi không nên sinh thêm con vì sẽ có nhiều yếu tố gây tổn thương bào thai.
-
Tránh những rủi ro có thể phòng ngừa, ví dụ như tránh để bị nhiễm Rubella trong thời gian mang thai, không nên dùng các chất gây nghiện hoặc kích thích như rượu, thuốc lá.
-
Bổ sung vitamin K gần ngày sinh để hạn chế mất máu và phòng xuất huyết não.
-
Quan sát tình hình vàng da của trẻ để trẻ được điều trị sớm nếu có bất thường.
-
Cần có thái độ lạc quan mới có thể giúp trẻ phát triển và sinh hoạt bình thường.
Thông tin trong bài chỉ mang tính chất tham khảo. Việc điều trị và dùng thuốc phải nghe theo bác sỹ chuyên môn